Traffic Challan rules आजच्या धावपळीच्या जीवनात वाहने ही आपल्या दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनली आहेत. मात्र, वाढत्या वाहनांच्या संख्येसोबतच रस्ते सुरक्षा आणि वाहतूक नियमांचे पालन या गोष्टींचेही महत्त्व वाढले आहे.
अलीकडेच, देशभरात वाहनचालकांसाठी अनेक कडक वाहतूक नियम लागू करण्यात आले आहेत. विशेषतः दुचाकी अपघात रोखण्यासाठी वाहतूक पोलीस अधिक सतर्क झाले आहेत. या पार्श्वभूमीवर, वाहनांमध्ये केल्या जाणाऱ्या बेकायदेशीर सुधारणांबद्दल जाणून घेणे महत्त्वाचे ठरते.
बेकायदेशीर सुधारणा आणि त्यांचे परिणाम
१. मॉडिफाईड एक्झॉस्ट सिस्टम: अनेक दुचाकी चालक आपल्या वाहनाच्या एक्झॉस्ट सिस्टममध्ये बदल करतात. हे बदल प्रामुख्याने वाहनाचा आवाज वाढवण्यासाठी केले जातात. मात्र, असे बदल केवळ बेकायदेशीरच नाहीत, तर ते ध्वनी प्रदूषणाचेही एक प्रमुख कारण ठरतात. वाहतूक पोलीस अशा बेकायदेशीर सुधारणांसाठी २५,००० रुपयांपर्यंतचा दंड आकारू शकतात.
२. उच्च सुरक्षा नोंदणी प्लेट (HSRP): रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालयाने एप्रिल २०१९ पूर्वी विकल्या गेलेल्या सर्व वाहनांसाठी उच्च सुरक्षा नोंदणी प्लेट (HSRP) असणे अनिवार्य केले आहे. HSRP न लावल्यास ५,००० ते १०,००० रुपयांपर्यंतचा दंड भरावा लागू शकतो. तसेच, फॅन्सी नंबर प्लेट लावणेही बेकायदेशीर असून, यासाठीही दंडाची तरतूद आहे.
३. अनधिकृत लाईट्स आणि रिफ्लेक्टर्स: काही वाहनचालक आपल्या वाहनावर अतिरिक्त LED लाईट्स किंवा चमकदार रिफ्लेक्टर्स लावतात. मात्र, हे बदल इतर वाहनचालकांच्या दृष्टीस त्रास देऊ शकतात आणि अपघाताचे कारण बनू शकतात. अशा अनधिकृत बदलांसाठी वाहतूक पोलीस कडक कारवाई करू शकतात.
कायदेशीर तरतुदी आणि दंड
वाहन सुधारणांसंदर्भात मोटार वाहन कायदा, १९८८ मध्ये स्पष्ट तरतुदी करण्यात आल्या आहेत. या कायद्यानुसार, वाहनात कोणतेही बदल करण्यापूर्वी संबंधित अधिकाऱ्यांची परवानगी घेणे आवश्यक आहे. परवानगीशिवाय केलेल्या बदलांसाठी कडक दंडाची तरतूद आहे.
- पहिल्या वेळेस उल्लंघन केल्यास ५,००० रुपयांपर्यंत दंड
- पुनरावृत्ती झाल्यास १०,००० रुपयांपर्यंत दंड
- गंभीर उल्लंघनासाठी २५,००० रुपयांपर्यंत दंड आणि वाहन परवाना रद्द होण्याची शक्यता
सुरक्षित वाहनचालनासाठी उपाय
१. कायदेशीर मार्गदर्शन: वाहनात कोणतेही बदल करण्यापूर्वी संबंधित अधिकाऱ्यांचे मार्गदर्शन घ्यावे.
२. अधिकृत सेवा केंद्र: वाहनाची देखभाल आणि दुरुस्ती केवळ अधिकृत सेवा केंद्रांमध्येच करावी.
३. नियमित तपासणी: वाहनाची नियमित तपासणी करून त्यातील दोष वेळीच दूर करावेत.
४. जागरूकता: वाहतूक नियम आणि सुरक्षित वाहनचालनाबद्दल स्वतःला अद्ययावत ठेवावे.
वाहन सुधारणा हा विषय केवळ वैयक्तिक पसंतीचा नसून, तो सार्वजनिक सुरक्षेशी निगडित आहे. बेकायदेशीर सुधारणांमुळे केवळ आर्थिक दंडच नाही, तर गंभीर अपघात होण्याची शक्यताही वाढते. त्यामुळे, प्रत्येक वाहनचालकाने वाहतूक नियमांचे काटेकोर पालन करणे आणि आपले वाहन सुरक्षित ठेवणे हे आपले कर्तव्य समजावे. सुरक्षित वाहनचालन हेच खऱ्या अर्थाने स्मार्ट वाहनचालन आहे.