Ration card holders दीर्घकाळ शासनाने गरीब कुटुंबांना अन्नधान्याचा पुरवठा करण्यासाठी शिधापत्रिका योजना सुरू केली होती. या कागदी शिधापत्रिकांद्वारे लाभार्थी कुटुंबे सरकारी दुकानातून मोफत किंवा अल्प शुल्कात अन्नधान्य मिळवू शकत होते. मात्र, काळानुरूप या पद्धतीत अनेक त्रुटी निर्माण झाल्या. शिधापत्रिकांच्या गैरवापरामुळे काळाबाजार फोफावला. अनेकदा अन्नधान्याची विक्री काळ्याबाजारात झाल्याच्या तक्रारी आल्या.
ई-शिधापत्रिकांची कल्पना
अशा गैरप्रकारांना आळा घालण्यासाठी आणि अन्नधान्य वाटपाची पद्धत अधिक पारदर्शक करण्यासाठी शासनाने ई-शिधापत्रिकांची कल्पना आणली आहे. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून ई-शिधापत्रिकांमुळे अन्नधान्य वितरणाचे नियमन करणे सोपे होईल. ई-शिधापत्रिकेत कुटुंबाची सर्व माहिती, लाभार्थ्यांची यादी, त्यांचे फोटो इत्यादी गोष्टी समाविष्ट असतील.
ई-शिधापत्रिका प्रक्रिया
शासनाने ई-शिधापत्रिका प्रक्रियेचा आराखडा तयार केला आहे. सर्वप्रथम, पूर्वीच्या कागदी शिधापत्रिकाधारकांना आपली शिधापत्रिका नवीन प्रणालीत अपलोड करावी लागेल. त्यासाठी त्यांना मोबाईल अॅपवर आवश्यक कागदपत्रे जसे पॅनकार्ड, आधारकार्ड, रहिवाशी पुरावा इत्यादी अपलोड करावे लागतील. ज्यांना संगणकाचे ज्ञान नाही अशा लाभार्थ्यांसाठी शासनाने ‘सेतू केंद्रे’ स्थापन केली आहेत. या केंद्रातील कर्मचारी त्यांना मदत करतील.
लाभ आणि परिणाम
अशा पारदर्शक ई-शिधापत्रिका पद्धतीमुळे गरीब कुटुंबांना अन्नधान्याचा लाभ मिळण्यास मदत होईल. ई-शिधापत्रिकेमुळे लाभार्थ्यांच्या ओळखीची खात्री पटेल आणि अन्नधान्याच्या गैरवापरावर आळा बसेल. शासनाकडून मिळणाऱ्या माहितीनुसार, लवकरच सर्व राज्यभर ही पद्धत लागू केली जाणार आहे. या पद्धतीमुळे गरीब लोकांना न्याय मिळण्यास मदत होईल आणि शासनाच्या योजनांचा लाभ त्यांना मिळेल.
कागदी पत्रिकांच्या जुन्या पद्धतीऐवजी ई-शिधापत्रिका पद्धतीमुळे अन्नधान्य वाटपाची प्रक्रिया सुलभ, पारदर्शक आणि कार्यक्षम होईल. त्यामुळे गरीब आणि गरजू कुटुंबांना योग्य लाभ मिळेल आणि शासनाच्या योजना यशस्वी होतील. या पद्धतीची अंमलबजावणी केल्यास गरीबी निर्मूलनासाठी महत्त्वाची पायरी उचलली जाईल.
