IMD Alert महाराष्ट्रातील शेतकरी अनेकदा नैसर्गिक आपत्तींना बळी पडतात. अवकाळी पाऊस हा त्यांच्यासमोरील एक मोठा संकट आहे. गेल्या काही दिवसांपासून हवामान खात्याकडून महाराष्ट्रातील विविध भागांसाठी अवकाळी पावसाचा इशारा देण्यात येत आहे.
पुणे हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, पुढील 48 तासांत मध्य महाराष्ट्र, मराठवाडा आणि विदर्भ प्रदेशांमध्ये ढगाळ वातावरण राहिल. या भागांत काही ठिकाणी जोरदार पावसाची शक्यता आहे. विदर्भात पावसासोबतच उष्णतेच्या लाटेचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. उष्णतेचा पारा 40 अंश सेल्सिअसच्या आसपास राहण्याची शक्यता आहे.
अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात नुकसान सहन करावे लागते. शेतकऱ्यांच्या फळबागांवर त्याचा सर्वाधिक परिणाम होतो. आंबा, काजू, द्राक्ष या फळबागांचे प्रचंड नुकसान होते. उन्हाळ्यात पिकलेल्या हंगामी पिकांना देखील मोठा धोका निर्माण होतो. शेवगा, डाळीं, बटाटे अशा पिकांना अवकाळी पावसामुळे मोठी हानी पोहोचते.
अवकाळी पावसामुळे काही परिणाम प्रत्यक्ष शेतीवरच होतात तर काही परिणाम दुय्यम स्वरूपाचे असतात. शेतीच्या नुकसानामुळे शेतकऱ्यांची आर्थिक परिस्थिती बिघडते. उत्पन्नाचे प्रमुख साधन नष्ट झाल्याने शेतकरी कर्जबाजरी होण्याची शक्यता असते. कर्जाची परतफेड करणे त्यांना अवघड जाते. शेतकरी कुटुंबाची उपासमारीची वेळ येते.
शेतामाल जिरायला लागल्यास, दुकानदारांना देखील अडचणी येतात. त्यामुळे शहरी भागातही दुष्परिणाम दिसतात. अन्नधान्याचा तुटवडा, दरवाढ, किरकोळ व्यापारावर परिणाम अशा समस्या निर्माण होतात. गावोगावच्या लहान हाटबाजारांची कायम दुरावस्था राहते.
शेतकरी आणि शहरी भागावरील या परिणामांबरोबरच अवकाळी पावसाचा प्रभाव रस्त्यांवर आणि वाहतूकीवरही पडतो. वारंवार खड्डे पडून रस्त्यांचीही मोठी हानी होते. मोठ्या शहरातील वाहतूक कोंडी, घरगुती नागरिकांना त्रास होतो.
नैसर्गिक आपत्तींमुळे शेतकरी आणि शहरी भागातील लोकांनाही त्रास होत असतो. शासन, शेतकरी आणि नागरिकांनी मिळून पाऊस, पूर, वादळे यासारख्या आपत्तींना तोंड देणे आवश्यक आहे. यासाठी सर्वांनीच प्रयत्न करायला हवेत. फक्त सरकार किंवा शेतकरी एकटे प्रयत्न करून चालणार नाही.
उपाय म्हणून शासनाने शेतकऱ्यांना दिलासा द्यावा, नुकसानभरपाई द्यावी. पीक विमा सक्ती करावा, शेतकरी कर्जमाफी आणि विना अटी अनुदान द्यावे. पंचनामे लवकर करावेत आणि वित्तीय मदतीची सोय करावी. शहरी भागांत वाहतूक व्यवस्थापन करावे, रस्त्यांची दुरुस्ती करावी. IMD Alert
शिवाय आपत्तीच्या नुकसानाची भिती नसावी यासाठी शेतकऱ्यांनाही प्रयत्न करायला हवेत. पिकपद्धतीमध्ये बदल करून आपत्ती प्रतिबंध उपाय करावेत. शेतीच्या पद्धतींमध्ये आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून पावसाचे नियोजन करावे. सरकार आणि शेतकरी या दोघांनीच मिळून एकत्र प्रयत्न करायला हवेत.