18th week भारतीय शेतीक्षेत्राला बळकटी देण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांच्या जीवनमानात सुधारणा आणण्यासाठी, भारत सरकारने 1 फेब्रुवारी 2024 रोजी प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना (PMKSNY) सुरू केली. या महत्त्वाकांक्षी उपक्रमाचे मुख्य उद्दिष्ट लहान आणि अत्यल्प भूधारक शेतकऱ्यांना किमान उत्पन्न समर्थन प्रदान करणे आहे.
योजनेची रूपरेषा
या योजनेंतर्गत, पात्र शेतकऱ्यांना वार्षिक 6,000 रुपये दिले जातात. ही रक्कम तीन समान हप्त्यांमध्ये वितरित केली जाते – एप्रिल-जुलै, ऑगस्ट-नोव्हेंबर आणि डिसेंबर-मार्च. या आर्थिक मदतीचे वैशिष्ट्य म्हणजे ती थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात जमा केली जाते, ज्यामुळे मध्यस्थांची गरज कमी होते आणि पारदर्शकता वाढते.
अलीकडील घडामोडी
18 जून रोजी, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी वाराणसीच्या भेटीदरम्यान या योजनेचा 17 वा हप्ता जाहीर केला. या हप्त्यांतर्गत, 9.26 कोटी शेतकऱ्यांच्या खात्यात निधी हस्तांतरित करण्यात आला. तथापि, काही शेतकऱ्यांना अद्याप या हप्त्याची रक्कम मिळालेली नाही.
पुढील हप्त्याची प्रतीक्षा
18 वा हप्ता ऑक्टोबर-नोव्हेंबर 2024 मध्ये येण्याची अपेक्षा आहे. मात्र, सरकारकडून अद्याप याची अधिकृत घोषणा झालेली नाही. शेतकऱ्यांनी या संदर्भात अधिकृत माहितीसाठी सतर्क राहणे महत्त्वाचे आहे.
पात्रता
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना काही निकष पूर्ण करावे लागतात:
- भारतीय नागरिकत्व
- शेतकरी असणे आणि स्वतःची लागवडयोग्य जमीन असणे
- लहान किंवा अल्पभूधारक शेतकरी वर्गात येणे
- 2 हेक्टर किंवा त्यापेक्षा कमी जमीन असणे
- बँक खाते आधार कार्ड आणि मोबाईल क्रमांकाशी जोडलेले असणे
योजनेचे फायदे
या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना अनेक फायदे होतात:
- आर्थिक सहाय्य: शेतकऱ्यांना त्यांच्या रोजच्या गरजा भागवण्यासाठी आणि शेतीसाठी आवश्यक साहित्य खरेदी करण्यासाठी मदत होते.
- स्वावलंबन: नियमित उत्पन्नामुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक स्वावलंबी बनण्यास मदत होते.
- कर्जमुक्ती: या आर्थिक मदतीमुळे शेतकऱ्यांना कर्जाच्या जाळ्यातून बाहेर पडण्यास मदत होते.
यंदाच्या अर्थसंकल्पात सरकारने या योजनेसाठी 20,000 कोटी रुपयांची तरतूद केली आहे, जे या उपक्रमाच्या महत्त्वाचे द्योतक आहे.
स्थिती तपासण्याची प्रक्रिया
शेतकरी पीएम किसानच्या अधिकृत वेबसाइटवर त्यांची स्थिती तपासू शकतात. यासाठी त्यांनी त्यांचा नोंदणी क्रमांक किंवा मोबाईल क्रमांक वापरावा. ई-केवायसी, पात्रता आणि जमिनीच्या नोंदींची स्थिती महत्त्वाची आहे. या तीनही बाबींसमोर ‘हो’ असल्यास शेतकऱ्याला हप्त्याचा लाभ मिळेल.
हप्ता न मिळण्याची कारणे आणि उपाय
काही शेतकऱ्यांना हप्ता न मिळण्याची विविध कारणे असू शकतात:
- चुकीची KYC माहिती
- चुकीचा IFSC कोड
- बंद किंवा गोठवलेले बँक खाते
- आधारवरून मोबाईल नंबर अनलिंक केला असणे
- अपूर्ण किंवा चुकीची माहिती
या समस्या सोडवण्यासाठी, शेतकऱ्यांनी त्यांची सर्व माहिती अचूक आणि अद्ययावत असल्याची खात्री करावी. समस्या कायम राहिल्यास, ते संबंधित अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधू शकतात किंवा पीएम किसान हेल्पलाइनचा वापर करू शकतात.
प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी योजना ही भारतीय शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वपूर्ण आर्थिक सहाय्य योजना आहे. या योजनेमुळे लाखो शेतकऱ्यांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडून येत आहे.
शेतकऱ्यांनी या योजनेचा पूर्ण लाभ घेण्यासाठी त्यांची पात्रता सुनिश्चित करावी आणि आवश्यक कागदपत्रे अद्ययावत ठेवावीत. या उपक्रमाद्वारे, सरकार शेतीक्षेत्राला बळकटी देण्याचा आणि शेतकऱ्यांच्या कल्याणाला प्रोत्साहन देण्याचा प्रयत्न करत आहे.