Waiver of electricity bills महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक मोठी आनंदाची बातमी समोर आली आहे. राज्य सरकारने शेतकऱ्यांच्या कृषी पंपांच्या थकीत वीज बिलांना माफी देण्याची घोषणा केली आहे.
या निर्णयामुळे लाखो शेतकऱ्यांना मोठा दिलासा मिळणार आहे. परंतु या घोषणेच्या अंमलबजावणीबाबत अनेक प्रश्न उपस्थित होत आहेत. या लेखात आपण या योजनेचे विविध पैलू समजून घेऊया.
योजनेची पार्श्वभूमी: सप्टेंबर-ऑक्टोबर 2024 मध्ये होणाऱ्या विधानसभा निवडणुकांपूर्वी राज्य सरकारने त्यांच्या शेवटच्या अर्थसंकल्पात ही महत्त्वपूर्ण घोषणा केली. आर्थिक संकटात सापडलेल्या शेतकऱ्यांसाठी ही योजना आशेचा किरण ठरणार आहे. महावितरण कंपनीने या निर्णयाला मान्यता दिली असून, त्यांच्या परिमंडळातील लाखो कृषी पंप धारक शेतकऱ्यांना याचा लाभ होणार आहे.
लाभार्थींची संख्या: महावितरणच्या नाशिक परिमंडळात नगर जिल्हा येतो. या परिमंडळात:
- नाशिक जिल्ह्यात: 3,54,077 कृषी उत्पादक शेतकरी
- नगर जिल्ह्यात: 4,00,843 कृषी उत्पादक शेतकरी या योजनेसाठी पात्र ठरत आहेत.
थकबाकीचे आकडे: महावितरणच्या नाशिक परिमंडळात कृषी विज पंपांची एकूण थकबाकी 8,498.23 कोटी रुपये इतकी प्रचंड आहे. यामध्ये:
- नगर जिल्हा: 5,116.40 कोटी रुपये
- नाशिक जिल्हा: 3,381.23 कोटी रुपये अशी विभागणी आहे.
प्रमुख जिल्ह्यांमधील थकबाकी:
- संगमनेर: 1,296.58 कोटी
- नगर ग्रामीण: 1,277.20 कोटी
- कर्जत: 1,243.66 कोटी
- नाशिक ग्रामीण: 848.74 कोटी
- श्रीरामपूर: 669.24 कोटी
अंमलबजावणीतील आव्हाने: या योजनेच्या घोषणेनंतर अनेक प्रश्न उपस्थित झाले आहेत:
- महावितरणला अद्याप लेखी आदेश मिळालेले नाहीत.
- कधीपासूनच्या थकीत बिलांना ही योजना लागू होणार, याबाबत स्पष्टता नाही.
- तात्पुरत्या वसुलीबाबत काय भूमिका घ्यायची, याबद्दल संभ्रम आहे.
- अंमलबजावणीची प्रक्रिया कशी राहील, याबाबत मार्गदर्शन नाही.
या परिस्थितीमुळे महावितरणच्या अधिकाऱ्यांमध्ये गोंधळ निर्माण झाला आहे. तसेच, शेतकरीही वीज बिल भरण्यास नकार देत आहेत, कारण त्यांना वाटते की त्यांचे बिल माफ होणार आहे.
सौर कृषी पंपांची योजना: वीज बिल माफीबरोबरच, राज्य सरकारने ‘मुख्यमंत्री सौर कृषी वाहिनी योजना’ सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत:
- शेतकऱ्यांना दिवसातून 10 तास अखंडित वीजपुरवठा मिळणार आहे.
- सौर ऊर्जेच्या वापरामुळे पारंपारिक वीज बिलांचा बोजा कमी होणार आहे.
- शेतीसाठी स्वच्छ आणि अक्षय ऊर्जेचा वापर वाढणार आहे.
या योजनेसाठी शेतकऱ्यांकडे पुरेशी जमीन असणे आवश्यक आहे. सध्या योजनेच्या अंमलबजावणीची प्रक्रिया सुरू असून, शेतकरी उत्सुकतेने सौर विजेची प्रतीक्षा करत आहेत.
महाराष्ट्र सरकारची कृषी पंपांच्या वीज बिलांच्या माफीची योजना निश्चितच शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक आहे. मात्र, या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी अनेक आव्हानांना तोंड द्यावे लागणार आहे.
सरकार आणि महावितरण यांच्यातील समन्वय, स्पष्ट मार्गदर्शक तत्त्वे आणि पारदर्शक प्रक्रिया यांची गरज आहे. तसेच, दीर्घकालीन दृष्टीने सौर कृषी पंपांची योजना महत्त्वाची ठरू शकते. या सर्व उपाययोजनांमुळे महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा होण्याची अपेक्षा आहे.