senior citizens आजच्या धकाधकीच्या जीवनात आपण सर्वजण स्वतःच्या आरोग्याकडे दुर्लक्ष करत असतो. मात्र वयाच्या उत्तरार्धात आरोग्याची काळजी घेणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. विशेषतः ज्येष्ठ नागरिकांसाठी आरोग्य हा अत्यंत संवेदनशील विषय आहे.
वाढत्या वयासोबत अनेक आजार येतात आणि त्यांच्यावरील उपचारांचा खर्चही वाढत जातो. या पार्श्वभूमीवर केंद्र सरकारने नुकतीच ज्येष्ठ नागरिकांसाठी एक महत्त्वाची योजना जाहीर केली आहे, जी त्यांच्या आरोग्याची काळजी घेण्यास मदत करणार आहे.
आयुष्मान भारत प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजनेअंतर्गत ही नवी तरतूद करण्यात आली आहे. या योजनेनुसार, 70 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाच्या सर्व ज्येष्ठ नागरिकांना वार्षिक 5 लाख रुपयांपर्यंतचे मोफत आरोग्य विमा संरक्षण मिळणार आहे. ही घोषणा पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या अध्यक्षतेखालील केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत करण्यात आली. या निर्णयामुळे देशभरातील सुमारे 6 कोटी ज्येष्ठ नागरिकांसह त्यांच्या 4.5 कोटी कुटुंबांना फायदा होणार आहे.
हे पण वाचा:
सरकार मुलींना आणि महिलांना देत आहे मोफत स्कुटी पहा कोणाला मिळणार लाभ free scooties to girls
या योजनेचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे यात कोणत्याही प्रकारची उत्पन्नाची अट नाही. यापूर्वीच्या अनेक योजनांमध्ये लाभार्थ्यांचे उत्पन्न किंवा सामाजिक परिस्थिती विचारात घेतली जात असे. मात्र या नव्या योजनेत अशा कसल्याही अटी नाहीत. फक्त एकच अट आहे ती म्हणजे वय. ज्येष्ठ नागरिकाचे वय 70 वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त असणे आवश्यक आहे. यामुळे समाजातील सर्व स्तरांतील ज्येष्ठ नागरिकांना या योजनेचा लाभ घेता येणार आहे.
या योजनेचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे ज्येष्ठ नागरिकांना त्यांच्या आरोग्यासाठी आर्थिक सुरक्षितता मिळणार आहे. वयोवृद्ध व्यक्तींना अनेकदा गंभीर आजारांना सामोरे जावे लागते आणि त्यावरील उपचारांचा खर्च प्रचंड असतो. अशा परिस्थितीत ही 5 लाख रुपयांची रक्कम त्यांच्यासाठी वरदान ठरणार आहे. विशेष म्हणजे ही रक्कम दरवर्षी नव्याने उपलब्ध होणार आहे. म्हणजेच एका वर्षात जरी संपूर्ण रक्कम वापरली गेली, तरी पुढील वर्षी पुन्हा नव्याने 5 लाख रुपये उपलब्ध होतील.
या योजनेचा आणखी एक महत्त्वाचा पैलू म्हणजे ती कौटुंबिक तत्त्वावर राबवली जाणार आहे. याचा अर्थ असा की ज्या कुटुंबात 70 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिक आहेत, त्या संपूर्ण कुटुंबाला या योजनेचा लाभ मिळणार आहे. यामुळे केवळ ज्येष्ठ नागरिकच नव्हे तर त्यांच्या कुटुंबातील इतर सदस्यांनाही आरोग्य सुरक्षा मिळणार आहे. हे विशेषतः मध्यमवर्गीय आणि गरीब कुटुंबांसाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण त्यांना अनेकदा आरोग्य विम्याचा खर्च परवडत नाही.
हे पण वाचा:
दुचाकी चालकांना उद्यापासून बसणार 20,000 रुपयांचा दंड पहा नवीन नियम लागू two-wheeler drivers
या योजनेचा एक महत्त्वाचा फायदा म्हणजे आधीपासूनच आयुष्मान भारत योजनेत सामील असलेल्या कुटुंबातील 70 वर्षांवरील सदस्यांना मिळणारे अतिरिक्त संरक्षण. या व्यक्तींना त्यांच्या कुटुंबासाठी असलेल्या 5 लाख रुपयांच्या विम्याव्यतिरिक्त स्वतःसाठी आणखी 5 लाख रुपयांचे संरक्षण मिळणार आहे.
याचा अर्थ असा की त्यांना एकूण 10 लाख रुपयांपर्यंतचे विमा संरक्षण उपलब्ध होणार आहे. हे संरक्षण त्यांना कुटुंबातील इतर सदस्यांसोबत शेअर करावे लागणार नाही, ते पूर्णपणे त्यांच्या वैयक्तिक वापरासाठी असेल.
या योजनेमुळे ज्येष्ठ नागरिकांचे आरोग्य सुधारण्यास मदत होईल असा विश्वास व्यक्त केला जात आहे. कारण आता त्यांना आर्थिक चिंता न करता उत्तम दर्जाच्या आरोग्य सेवा घेता येतील. अनेकदा पैशांअभावी ज्येष्ठ नागरिक गंभीर आजारांवर वेळेवर उपचार करू शकत नाहीत.
मात्र या योजनेमुळे त्यांना वेळेवर आणि योग्य उपचार मिळू शकतील. याशिवाय, आरोग्य तपासण्या आणि नियमित औषधोपचार यांसाठीही या विम्याचा वापर करता येईल, ज्यामुळे अनेक आजारांना वेळीच आळा घालता येईल.
या योजनेचा एक महत्त्वाचा फायदा म्हणजे ती ज्येष्ठ नागरिकांच्या कुटुंबांवरील आर्थिक ताण कमी करेल. अनेकदा ज्येष्ठ नागरिकांच्या उपचारांचा खर्च त्यांच्या मुलांना किंवा नातेवाईकांना करावा लागतो. यामुळे त्यांच्यावर आर्थिक ताण येतो. मात्र या योजनेमुळे हा ताण बऱ्याच प्रमाणात कमी होईल. त्यामुळे कुटुंबातील इतर सदस्यांना त्यांच्या गरजा आणि आकांक्षा पूर्ण करण्यासाठी अधिक संसाधने उपलब्ध होतील.
या योजनेची अंमलबजावणी करताना सरकारला अनेक आव्हानांना सामोरे जावे लागणार आहे. सर्वात मोठे आव्हान म्हणजे या योजनेची माहिती सर्व पात्र ज्येष्ठ नागरिकांपर्यंत पोहोचवणे. अनेक ज्येष्ठ नागरिक, विशेषतः ग्रामीण भागातील, यासंदर्भात अनभिज्ञ राहू शकतात.
हे पण वाचा:
मुख्यमंत्री वयोश्री योजणीअंतर्गत जेष्ठ नागरिकांना मिळणार दरमहा 3000 रुपये Chief Minister’s Vyoshree Yojana
त्यामुळे सरकारला व्यापक प्रसार माध्यमांद्वारे या योजनेची माहिती पोहोचवावी लागेल. याशिवाय, ज्येष्ठ नागरिकांना या योजनेसाठी नोंदणी करण्यास मदत करणे हेही एक मोठे काम असेल. अनेक ज्येष्ठ नागरिकांना तांत्रिक बाबींची माहिती नसते किंवा ते शारीरिकदृष्ट्या अशक्त असतात. त्यामुळे त्यांना नोंदणी प्रक्रियेत मदत करण्यासाठी विशेष व्यवस्था करावी लागेल.
दुसरे महत्त्वाचे आव्हान म्हणजे या योजनेसाठी लागणारा निधी उभारणे. लाखो ज्येष्ठ नागरिकांना दरवर्षी 5 लाख रुपयांचे विमा संरक्षण देणे ही आर्थिकदृष्ट्या मोठी जबाबदारी आहे. त्यामुळे सरकारला या योजनेसाठी मोठ्या प्रमाणावर निधी उपलब्ध करून द्यावा लागेल. याशिवाय, या योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी आवश्यक असलेली पायाभूत सुविधा आणि मनुष्यबळ उभारणे हेही एक मोठे आव्हान असेल.
या सर्व आव्हानांना तोंड देत ही योजना यशस्वीरीत्या राबवली गेल्यास त्याचे दूरगामी फायदे होतील. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे ज्येष्ठ नागरिकांचे आरोग्य सुधारेल आणि त्यांचे जीवनमान उंचावेल. त्यांना आर्थिक चिंता न करता उत्तम आरोग्य सेवा घेता येतील. याशिवाय, ही योजना ज्येष्ठ नागरिकांप्रती समाजाच्या जबाबदारीची जाणीव वाढवण्यास मदत करेल. समाजातील या महत्त्वाच्या घटकाकडे दुर्लक्ष न करता त्यांच्या गरजा लक्षात घेऊन धोरणे आखली जातील.
थोडक्यात, ही नवी आरोग्य योजना ज्येष्ठ नागरिकांसाठी आशेचा एक नवा किरण घेऊन आली आहे. त्यांच्या आरोग्याची काळजी घेण्याची जबाबदारी सरकारने स्वीकारली आहे, हे स्वागतार्ह आहे. या योजनेच्या यशस्वी अंमलबजावणीसाठी सरकार, आरोग्य क्षेत्र आणि समाज यांनी एकत्र येऊन काम करणे गरजेचे आहे.