sbi bank भारतात मुली आणि महिलांना या काळात आर्थिक सशक्तीकरण करण्यासाठी अनेक प्रयत्न सुरू आहेत. या प्रयत्नांपैकी एक महत्त्वाची पाऊले म्हणजे सुकन्या समृद्धी योजना. ही योजना वर्ष 2015 मध्ये सुरू करण्यात आली आणि देशातील मुलींच्या शिक्षण आणि विकासाकडे लक्ष वेधते.
सर्वात मोठ्या बँकेद्वारे ऑफर केली जाणारी ही योजना देशातील काही मुलींच्या आर्थिक सुरक्षेचा पाया रचून देते. या योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे मुलीच्या जन्मापासून ती आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होईपर्यंत गुंतवणूक करण्यासाठीच्या अनुदानाची तरतूद करणे.
गेल्या काही वर्षांत या योजनेने काही महत्त्वाच्या गोष्टी साध्य केल्या आहेत. त्यापैकी काही महत्त्वाच्या वैशिष्ट्यांबद्दल आपण जाणून घेऊ.
उच्च व्याजदर आणि कर-मुक्तता
या योजनेअंतर्गत खाते उघडण्यासाठी किमान ठेव 250 रुपये असावी लागते. अशा प्रकारे उघडलेल्या खात्यावर व्याजदर इतर बचत खात्यांपेक्षा जास्त म्हणजे 7.6 टक्के वार्षिक आहे. कमाल गुंतवणूक मर्यादा 1.5 लाख रुपये असून, ही रक्कम संपूर्णपणे कर-मुक्त असते.
लवचिकता आणि सहजता
या योजनेअंतर्गत गुंतवणूक करताना काही गुंतागुंतीच्या नियमांना बांधील राहण्याची गरज नाही. तुम्ही प्रत्येक वर्षी किमान 250 रुपये आणि कमाल 1.5 लाख रुपये गुंतवू शकता. खाते उघडण्यासाठीही फक्त काही आवश्यक कागदपत्रे द्यावी लागतात, ज्यामध्ये तुमच्या मुलीचे जन्म प्रमाणपत्र आणि तुमची ओळख प्रमाणपत्र समाविष्ट असतात.
मुलींच्या सक्षमीकरणासाठी लोककल्याणकारी पावले
हा कार्यक्रम मुलींच्या शिक्षण आणि लग्नासाठी महत्त्वाचा ठरू शकतो. या कार्यक्रमाच्या माध्यमातून मुलींना आर्थिक आत्मविश्वास प्रदान केला जातो, ज्याला “बेटी बचाओ, बेटी पढ़ाओ” या सरकारी कार्यक्रमाचाही साथ मिळते. शिक्षण आणि विवाह या दोन क्षेत्रांत मुलींना होणारा खर्च हा आधुनिक भारतातील महत्त्वाचा मुद्दा आहे. या योजनेमध्ये, या दोन्ही बाबींसाठी स्वतंत्र निधीची तरतूद करण्यात आली आहे.
उदाहरणार्थ:
एक वर्ष खरेदी केलेल्या 12,500 रुपयांच्या योगदानावर 15 वर्षांनंतर 71 लाख रुपये मिळतील.
प्रतिवर्षी 60,000 रुपये गुंतवल्यास, 15 वर्षांनंतर 28 लाखांच्या वर मिळतील.
या प्रमाणे, जितकी जास्त गुंतवणूक केली जाईल, तितकाच जास्त परतावा मिळणार. ही रक्कमही कर-मुक्त असल्याने सुकन्या समृद्धी योजना फायदेशीर ठरते. यामुळे मुलींसाठी दीर्घकालीन आर्थिक सुरक्षा निर्माण होत असल्याचे दिसते.
कोण उपभोग घेऊ शकतात?
या योजनेचा लाभ घेणे सोप्पे आहे. भारतीय नागरिक आपल्या मुलीच्या नावावर ही खाती उघडू शकतात. जन्मोजन्मी हक्क असणा-या प्रत्येक मुलीसाठी या योजनेअंतर्गत एक खाते उघडता येते. खाते उघडण्यासाठी मुलीच्या जन्माच्या 10 वर्षांच्या आत अर्ज करण्याची आवश्यकता असते.
खाते उघडण्याची प्रक्रिया आणि लाभ
भारतातील कोणत्याही पोस्ट ऑफिस किंवा सार्वजनिक बँकेत तुम्ही या कार्यक्रमासाठी अर्ज करू शकता. तुम्हाला मुलीचे जन्म प्रमाणपत्र, तुमचे ओळख प्रमाणपत्र असे काही कागदपत्रे सादर करावे लागतील. तुम्ही प्रत्येक वर्षी किमान 250 रुपये जमा करू शकता आणि कमाल 1.5 लाख रुपये जमा करू शकता. जमा केलेली रक्कम संपूर्णपणे कर-मुक्त असते.
मुलीच्या 21 व्या वाढदिवसानंतर खाते बंद केले जाते आणि यामध्ये जमा झालेली रक्कम तिला दिली जाते. या कालावधीत, खाते उघडण्यापासून 21 व्या वाढदिवसापर्यंत तुम्ही कधीही पैसे काढू शकत नाही.
गुंतवणूक केलेल्या रकमेच्या परतावा उदाहरणे:
- तुम्ही दरमहा 1,000 रुपये गुंतवल्यास, 21 व्या वाढदिवसानंतर तुम्हाला सुमारे 5 लाख रुपये मिळतील.
- तुम्ही दरमहा 12,500 रुपये गुंतवल्यास आणि 15 वर्षापर्यंत परतफेड केली नसल्यास, तुम्हाला 71 लाख रुपये मिळतील.
- तुम्ही 15 वर्षांसाठी दर वर्षी 60,000 रुपये गुंतवल्यास, तुम्हाला 28 लाखांपेक्षा जास्त मिळतील.
या कार्यक्रमास असणारे महत्त्वाचे फायदे
- मुलीच्या उच्च शिक्षणासाठी उपयुक्त: मुलींसाठी या योजनेत जमा केलेली रक्कम त्यांच्या शिक्षणासाठी वापरली जाऊ शकते.
- मुलीच्या विवाहासाठी उपयुक्त: या कार्यक्रमातून प्राप्त होणारी रक्कम मुलींच्या विवाहासाठीही वापरली जाऊ शकते.
- मुलींना आर्थिक सुरक्षा प्रदान करणे: या कार्यक्रमामुळे मुलींना दीर्घकालीन आर्थिक सुरक्षा प्राप्त होते.
संपूर्णपणे कर-मुक्त गुंतवणूक संधी, लवचिक नियम आणि उच्च व्याजदर या सारख्या वैशिष्ट्यांमुळे, सुकन्या समृद्धी योजना मुलींसाठी खरोखरच एक आगेकूच असल्याचे दिसून येते. या कार्यक्रमातून मुलींना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करण्यासह, ते भविष्यात स्वावलंबी होण्यास मदत होते.