loan waiver महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी कर्जमाफी योजना हा एक महत्त्वाचा विषय राहिला आहे. छत्रपती शिवाजी महाराज कर्जमाफी योजना आणि महात्मा ज्योतीराव फुले कर्जमुक्ती योजना या दोन प्रमुख योजनांद्वारे शेतकऱ्यांना आर्थिक दिलासा देण्याचा प्रयत्न केला गेला. मात्र, या योजनांच्या अंमलबजावणीत अनेक अडचणी आल्या आहेत, ज्यामुळे लाखो शेतकरी अद्याप लाभापासून वंचित आहेत.
योजनांची रूपरेषा
छत्रपती शिवाजी महाराज कर्जमाफी योजनेअंतर्गत दीड लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज माफ करण्याची तरतूद होती. तसेच, नियमित कर्जफेड करणाऱ्या शेतकऱ्यांना २५ हजार रुपये प्रोत्साहनपर रक्कम देण्याचे ठरले होते.
हे पण वाचा:
पात्र महिलांना मिळणार दिवाळी आगोदर 5 योजनांचा लाभ मिळणार गॅस सिलेंडर सह 5 वस्तू मोफत schemes Diwali
महात्मा ज्योतीराव फुले कर्जमुक्ती योजनेत दोन लाख रुपयांपर्यंतचे थकीत कर्ज माफ करण्याची तरतूद केली गेली. याशिवाय, नियमित कर्जफेड करणाऱ्या शेतकऱ्यांना ५० हजार रुपयांचे प्रोत्साहन देण्याचा निर्णय घेतला गेला.
अडचणी आणि आव्हाने
१. तांत्रिक त्रुटी: अनेक पात्र शेतकऱ्यांना तांत्रिक त्रुटींमुळे कर्जमाफीचा लाभ मिळालेला नाही.
हे पण वाचा:
सरकार मुलींना आणि महिलांना देत आहे मोफत स्कुटी पहा कोणाला मिळणार लाभ free scooties to girls
२. व्यापक प्रभाव: राज्यातील अनेक जिल्ह्यांतील हजारो शेतकरी अद्याप कर्जमाफीच्या लाभापासून वंचित आहेत.
३. संस्थात्मक समस्या: सहकारी संस्थांचे सभासद आणि राष्ट्रीयकृत बँकांचे लाभार्थी असलेल्या शेतकऱ्यांना जास्त अडचणींचा सामना करावा लागत आहे.
४. आर्थिक संकट: कर्जमाफीचा लाभ न मिळाल्याने विविध कार्यकारी संस्था अवसायनात जाण्याचा धोका निर्माण झाला आहे.
हे पण वाचा:
दुचाकी चालकांना उद्यापासून बसणार 20,000 रुपयांचा दंड पहा नवीन नियम लागू two-wheeler drivers
योजनेची व्याप्ती
या योजनांमध्ये १ एप्रिल २०१५ ते ३१ मार्च २०१९ या कालावधीत घेतलेल्या कर्जांचा समावेश आहे. ३० सप्टेंबर २०१९ रोजी ज्या शेतकऱ्यांकडे दोन लाख रुपयांपर्यंत थकीत कर्ज होते, त्यांना या योजनेचा लाभ मिळू शकतो.
कर्जाचे प्रकार
१. अल्पमुदत पीक कर्ज २. पुनर्गठित / फेरपुनर्गठित कर्ज ३. मध्यम मुदत कर्जात रूपांतरित केलेले कर्ज
लाभार्थी संस्था
१. राष्ट्रीयकृत बँका २. व्यापारी बँका ३. ग्रामीण बँका ४. जिल्हा मध्यवर्ती सहकारी बँका ५. विविध कार्यकारी सेवा सहकारी संस्था
हे पण वाचा:
मुख्यमंत्री वयोश्री योजणीअंतर्गत जेष्ठ नागरिकांना मिळणार दरमहा 3000 रुपये Chief Minister’s Vyoshree Yojana
कर्जमाफी योजनांची संकल्पना शेतकऱ्यांना दिलासा देण्यासाठी महत्त्वाची असली तरी त्याच्या अंमलबजावणीत अनेक अडथळे येत आहेत. तांत्रिक त्रुटी, प्रशासकीय विलंब आणि आर्थिक मर्यादा यांमुळे लाखो शेतकरी अद्याप या योजनांच्या लाभापासून वंचित आहेत.
शासनाने या समस्यांकडे गांभीर्याने लक्ष देऊन त्वरित उपाययोजना करणे आवश्यक आहे. यासाठी पुढील पावले उचलली जाऊ शकतात:
१. तांत्रिक त्रुटी दूर करण्यासाठी विशेष मोहीम राबवणे. २. प्रशासकीय प्रक्रिया सुलभ करणे. ३. बँका आणि सहकारी संस्थांशी समन्वय वाढवणे. ४. शेतकऱ्यांना योजनेविषयी अधिक माहिती देण्यासाठी जनजागृती मोहीम राबवणे.
कर्जमाफी ही तात्पुरती उपाययोजना असून, दीर्घकालीन शेती विकासासाठी संरचनात्मक सुधारणा आणि शाश्वत कृषी धोरणांची गरज आहे. शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे, कृषी पायाभूत सुविधांमध्ये गुंतवणूक करणे आणि शेतमालाला योग्य बाजारभाव मिळवून देणे या गोष्टींवर भर दिला गेला पाहिजे, जेणेकरून भविष्यात शेतकऱ्यांना कर्जमाफीची गरज भासणार नाही.