Land Record 1880 जमिनीच्या व्यवहारासाठी सर्वात महत्त्वाचा दस्तऐवज म्हणजे सातबारा उतारा. या उताऱ्यावर जमिनीच्या मूळ मालकाचे नाव, त्यानंतर झालेले सर्व हस्तांतरण, त्या जमिनीवरील बोजे आणि अन्य महत्त्वाच्या माहितीची नोंद असते. या सातबारा उताऱ्याचे महत्त्व लक्षात घेऊन, महाराष्ट्र सरकारने 1880 पासूनचे सर्व सातबारा उतारे डिजिटाइज करण्याचा महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प हाती घेतला आहे.
अभिलेख कार्यालयातील अभिलेख – ताज्या माहितीसाठी
जमिनीच्या व्यवहारासाठी मोजमाप, नक्षा, खरेदी-विक्री कागदपत्रे आणि इतर अभिलेख अत्यंत महत्त्वाचे असतात. या माहितीचा स्रोत म्हणजे भूमी अभिलेख कार्यालय. त्यामुळे जमिनीशी संबंधित कोणताही व्यवहार करताना या कार्यालयातून माहिती मिळवणे अत्यावश्यक आहे.
गेल्या काही वर्षांत, महाराष्ट्र सरकारने या अभिलेखांचे संगणकीकरण करण्याचा महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. त्यानुसार, या राज्यातील सर्व जिल्ह्यांमधील 30 कोटी पेक्षा अधिक अभिलेख संगणकीकृत करण्यात आले आहेत आणि ते सरकारच्या ऑनलाइन पोर्टलवर उपलब्ध करून दिले गेले आहेत.
ऑनलाइन अभिलेख – सोपा व सुलभ प्रवेश
महाराष्ट्र सरकारने या अभिलेखांचे संगणकीकरण केल्यामुळे, आता जमीन व्यवहार करणाऱ्यांना या माहितीचा सोपा व सुलभ प्रवेश मिळाला आहे. केवळ ‘aapleabhilekh.mahabhumi.gov.in’ या संकेतस्थळावर मराठी भाषा निवडून, त्यानंतर रेकॉर्डसाठी पर्याय निवडून, इंटरनेटद्वारेच या अभिलेखांची माहिती मिळवता येते.
या ऑनलाइन पोर्टलवर उपलब्ध असलेली माहिती ही वास्तविक अभिलेखातील माहितीशी पूर्णपणे जुळते. त्यामुळे जमीन व्यवहाराच्या कुठल्याही स्तरावर हे अभिलेख उपयुक्त ठरतात.
अभिलेखांचे महत्त्व – जमीन व्यवहारासाठी अत्यावश्यक
जमीन व्यवहार करताना अतिशय महत्त्वपूर्ण असणाऱ्या या अभिलेखांची काही महत्त्वपूर्ण वैशिष्ट्ये पुढीलप्रमाणे :
- १) जमिनीचा इतिहास – जमिनीचा मूळ मालक कोण होता आणि वेळोवेळी त्यात झालेले अधिकार बदल, या माहितीचा पुरावा या अभिलेखांमध्ये आढळतो.
- २) जमिनीवरील ताबा व बोजे – सातबारा उतारा आणि इतर अभिलेख या जमिनीवर कोणाचा ताबा आहे आणि ती कोणत्या बोजाखाली आहे या माहितीचा पुरावा देतात.
- ३) वितरण आणि भोगवटा – जमिनीचे वितरण आणि भोगवटा या बद्दलची अद्ययावत माहिती या अभिलेखांमध्ये आढळते.
- ४) मोजमाप व आकार – जमिनीचे मोजमाप आणि आकार या माहितीचा पुरावा भूमापन अभिलेख आणि नक्षा दस्तऐवजांमध्ये मिळतो.
- ५) खरेदी-विक्री व्यवहार – जमिनीच्या खरेदी-विक्री व्यवहारांची नोंद भूमापन अभिलेख आणि खरेदी-विक्री कागदपत्रांमध्ये होते.
- या सर्व माहितीची पूर्तता होणे गरजेचे असते कारण जमीन व्यवहार हा एक अत्यंत महत्त्वाचा व जवाबदार व्यवहार आहे. त्यामुळे या अभिलेखांवर भर देणे गरजेचे आहे.
महाराष्ट्र सरकारचा प्रकल्प – अभिलेखांचे संगणकीकरण
महाराष्ट्र सरकारने ‘अभिलेख’ या महत्त्वाकांक्षी प्रकल्पाअंतर्गत राज्यातील सर्व जिल्ह्यांमधील 30 कोटी पेक्षा अधिक अभिलेखांचे संगणकीकरण केले आहे. त्यामुळे आता या सर्व अभिलेखांची माहिती ऑनलाइन ‘aapleabhilekh.mahabhumi.gov.in’ या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे.
या पोर्टलवर नागरिकांना सहज प्रवेश मिळतो आणि ते त्यांची जमीन संबंधित अद्ययावत माहिती मिळवू शकतात. या पोर्टलवर सातबारा उतारा, भूमापन अभिलेख, नक्षे आणि इतर महत्त्वाच्या कागदपत्रांची माहिती पाहता येते.
नागरिकांसाठी लाभदायक
अभिलेखांचे संगणकीकरण हा महाराष्ट्र सरकारच्या नागरिकांसाठी अत्यंत लाभदायक निर्णय ठरला आहे. सध्या जमीन व्यवहार करताना अभिलेखांची माहिती मिळवण्यासाठी कार्यालयात जावे लागत होते, परंतु आता ही माहिती ऑनलाइन उपलब्ध असल्यामुळे गरज पडल्यास कार्यालयात जाण्याची गरज राहिली नाही.
हे पण वाचा:
ई-श्रम कार्ड धारकांच्या बँक खात्यात 3000 रुपये जमा होण्यास सुरुवात आत्ताच पहा यादी e-shram card holders
याशिवाय, या माहितीची सुरक्षितता आणि अचूकता यामुळे जमिनीच्या व्यवहारात होणारा कालावधी कमी झाला आहे. त्यामुळे नागरिकांना याचा थेट लाभ मिळत आहे.
जमीन व्यवहार करताना अभिलेख आणि नोंदी या अत्यंत महत्त्वाच्या असतात. महाराष्ट्र सरकारने या अभिलेखांचे संगणकीकरण करून ते ऑनलाइन उपलब्ध केले आहेत. ही निश्चितच एक उल्लेखनीय पाऊल आहे ज्याचा लाभ जमीन व्यवहार करणाऱ्या नागरिकांना थेट मिळत आहे.
आता जमीन व्यवहारासाठी आवश्यक असणारी ही महत्त्वाची माहिती एका क्लिकवर उपलब्ध झाल्याने, नागरिकांचा वेळ वाचतो आणि कार्यालयात फिरण्यासाठी त्यांना गरज पडत नाही. याचा थेट लाभ त्यांना मिळत आहे.
