Lakhpati Yojana महिलांचा सर्वांगीण विकास हा देशाच्या आर्थिक आणि सामाजिक प्रगतीसाठी अत्यंत महत्त्वाचा मुद्दा आहे. महिलांमध्ये अतोनात क्षमता आहे, पण त्या कधीच समाजाच्या मुख्य प्रवाहात आणल्या गेल्या नाहीत. गेल्या काही वर्षांमध्ये महिलांच्या सशक्तीकरणाला चालना देण्यासाठी केंद्र सरकारने अनेक योजना राबविल्या आहेत. त्यापैकी एक महत्त्वाची योजना म्हणजे “लखपती दीदी योजना”.
लखपती दीदी योजनेचा मुख्य उद्देश म्हणजे महिलांना आर्थिक स्वावलंबन प्राप्त करून देणे. या योजनेच्या माध्यमातून सरकार महिलांच्या आर्थिक आणि सामाजिक उन्नतीचा प्रयत्न करत आहे. महिलांच्या उद्योगक्षेत्रातील सहभाग वाढविण्यासाठी आणि त्यांच्यात उद्योजकता विकसित करण्यासाठी ही योजना केली गेली आहे.
योजनेचे स्वरूप आणि लाभ
लखपती दीदी योजनेच्या अंतर्गत महिलांना बचत गटाशी जोडले जाते. या बचत गटाच्या माध्यमातून त्यांना कौशल्य विकासाचे प्रशिक्षण दिले जाते. या प्रशिक्षणानंतर महिलांना स्वत:चे उद्योग सुरू करण्यासाठी प्रोत्साहन दिले जाते. तसेच, त्यांच्या उद्योगासाठी लागणारा निधी उपलब्ध करून दिला जातो.
या योजनेच्या अंतर्गत महिलांना एक लाख रुपयांपासून पाच लाख रुपयांपर्यंतचे बिनव्याजी कर्ज दिले जाते. हे कर्ज त्यांना जमीन, जनावरे, यंत्रसामग्री, कच्चा माल आदी खरेदीसाठी उपलब्ध केले जाते. या कर्जाची परतफेड ही कमी हप्त्यात करता येते. यामुळे महिलांना आर्थिक स्थैर्य मिळण्यास मदत होते.
महिलांसाठी अतिशय फायदेशीर असणाऱ्या या योजनेचे आणखी काही लाभ आहेत. त्यात मुख्य म्हणजे, बचत गटाशी जोडून ठेवण्याचा लाभ, कौशल्य विकासाचे प्रशिक्षण आणि बिनव्याजी कर्ज. या सर्व गोष्टींमुळे महिलांना स्वत:चा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी मदत होते आणि त्यांच्या आर्थिक स्वावलंबनात वाढ होते.
अर्ज करण्याच्या अटी आणि प्रक्रिया
लखपती दीदी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही अटी आहेत. त्यानुसार, अर्जदार महिलेचे घरातील कोणताही सदस्य शासकीय नोकरदार नसावा. तसेच, कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न तीन लाख रुपयांपेक्षा कमी असणे आवश्यक आहे.
या योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी महिलांनी बचत गटाच्या माध्यमातून उद्योगाचे नियोजन करणे आवश्यक आहे. त्यासाठी त्यांनी आपल्या उद्योगाचा आराखडा तयार करून तो सरकारकडे सादर करावा. सरकार या आराखड्याची आणि अर्जाची पडताळणी करेल. सर्व अटींची पूर्तता झाल्यानंतर महिलांना 5 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज दिले जाईल.
हे पण वाचा:
ई-श्रम कार्ड धारकांच्या बँक खात्यात 3000 रुपये जमा होण्यास सुरुवात आत्ताच पहा यादी e-shram card holders
महिला सशक्तीकरणासाठी महत्त्वाचा पाऊल
लखपती दीदी योजनेमुळे महिलांना आर्थिक आणि सामाजिक स्वावलंबन मिळण्यास मदत होत आहे. या योजनेच्या माध्यमातून महिलांच्या आत्मविश्वासात वाढ होत आहे. त्यांच्यात उद्योजकतेची भावना निर्माण होत असून त्यांना स्वयंरोजगार मिळवण्यास हातभार लागत आहे.
सध्या महिलांना केवळ आर्थिक मदत मिळत नाही, तर त्यांना कौशल्य विकासाचे प्रशिक्षणही दिले जात आहे. या प्रशिक्षणाच्या आधारे महिला आपल्या उद्योगात प्रगती करू शकतात. या सर्व गोष्टींमुळे महिलांच्या सामाजिक आणि आर्थिक स्थितीमध्ये सुधारणा होत आहे.
लखपती दीदी योजना ही महिलांच्या सशक्तीकरणासाठी एक आर्थिक मार्ग उभा करणारी महत्त्वाची योजना आहे. या योजनेत महिलांना केवळ कर्ज न देता, त्यांना प्रशिक्षणही दिले जाते. यामुळे महिलांना आर्थिक स्वावलंबन मिळणे सोपे होते.