increase of Rs 9000 in the salary भारत हा एक जागतिक अर्थव्यवस्थेच्या पाठीवर असलेला देश आहे. मात्र, त्याच वेळी आर्थिक विषमतेचे प्रश्न देखील भारतात दिसून येतात. भारतीय नागरिकांची सुरक्षितता आणि आर्थिक समृद्धी या दृष्टीने पेन्शन योजना महत्वाची भूमिका बजावत आहेत.
सरकारी पेन्शन योजना
भारतीय संविधानानुसार, केंद्र आणि राज्य सरकारांच्या कर्मचाऱ्यांना पेन्शन मिळण्याचा अधिकार आहे. या कर्मचाऱ्यांना सेवानिवृत्तीनंतर त्यांच्या पूर्ण वेतनावरील पेन्शन मिळते. राज्य सरकारच्या कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या स्वत:च्या पेन्शन योजना आहेत तर केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांसाठी कर्मचारी पेन्शन योजना (EPS) आहे.
खासगी पेन्शन योजना
खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी देखील काही पेन्शन योजना आहेत. काही कंपन्या आपल्या कर्मचाऱ्यांना पेन्शन देण्याची सुविधा उपलब्ध करून देतात. याशिवाय, अनेक खासगी कामगारही राष्ट्रीय पेन्शन प्रणाली (NPS) मध्ये सहभागी होऊन आपली पेन्शन योजना तयार करू शकतात.
वृद्धापकाळातील आर्थिक सुरक्षा
अनेक पेन्शन योजनाच उद्देश ज्येष्ठ नागरिकांच्या वृद्धापकाळातील आर्थिक सुरक्षा सुनिश्चित करणे हा आहे. उदाहरणार्थ, पंतप्रधान विधवा निवृत्ती वेतन योजना (PMVVY), सुरक्षा पेन्शन योजना (SPS) आणि प्रधानमंत्री आयुष्मान भारत योजना (PMAY) या त्याच दिशेने काम करणाऱ्या मुख्य पेन्शन योजना आहेत.
पंतप्रधान विधवा निवृत्ती वेतन योजना (PMVVY)
PMVVY ही एक पेन्शन योजना आहे ज्याचा उद्देश वृद्धापकाळात आर्थिक सुरक्षा प्रदान करणे हा आहे. या योजनेचा लाभ ६० वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या ज्येष्ठ नागरिकांना मिळतो. या योजनेंतर्गत पेन्शनधारकांना मासिक पेन्शन मिळते.
प्रधानमंत्री आयुष्मान भारत योजना (PMAY)
PMAY ही एक आरोग्य सुरक्षा योजना आहे, ज्याचा उद्देश गरीब आणि दुर्बल घटकांना आरोग्य सुरक्षा प्रदान करणे हा आहे. ही योजना रुग्णालयात दाखल होताना झालेल्या वैद्यकीय खर्चासाठी लाभ देते.
सुरक्षा पेन्शन योजना (SPS)
SPS ही देखील एक पेन्शन योजना आहे ज्याचा उद्देश वृद्धापकाळात ज्येष्ठ नागरिकांना आर्थिक सुरक्षा प्रदान करणे हा आहे. या योजनेंतर्गत वृद्ध आणि गरीब लोकांना नियमित निवृत्ती वेतन मिळते.
कर्मचारी पेन्शन योजना (EPS)
EPS ही कर्मचाऱ्यांसाठी असलेली एक महत्वाची पेन्शन योजना आहे. या योजनेचा उद्देश ईपीएफ योगदानकर्त्यांना पेन्शन सुविधा प्रदान करणे हा आहे. निवृत्तीनंतर, तुम्ही मासिक पेन्शन आधारावर हा लाभ घेऊ शकता.
हे पण वाचा:
ई-श्रम कार्ड धारकांच्या बँक खात्यात 3000 रुपये जमा होण्यास सुरुवात आत्ताच पहा यादी e-shram card holders
राष्ट्रीय पेन्शन प्रणाली (NPS)
NPS ही एक ऐच्छिक बचत आणि सेवानिवृत्तीसाठी गुंतवणूक करण्याची योजना आहे. ही विविध गुंतवणुकीचे पर्याय आणि निवृत्तीनंतर नियमित पेन्शनच्या स्वरूपात लाभ देते. सर्व नागरिक, सरकारी कर्मचारी आणि असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना याचा फायदा होणार आहे.
नागरिकांना अनेकविध पर्याय
भारतात वेगवेगळ्या प्रकारच्या पेन्शन योजना उपलब्ध आहेत. सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी तर पेन्शन हा अधिकारच आहे, तर खासगी क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना देखील कंपन्या आणि राष्ट्रीय पेन्शन प्रणालीचा पर्याय उपलब्ध आहे. याशिवाय, गरीब आणि वृद्ध नागरिकांसाठी सरकारने विशेष पेन्शन योजनाही सुरू केल्या आहेत.
आपल्या सेवानिवृत्तीच्या काळासाठी वेळीच पेन्शन योजना आखणे महत्त्वाचे आहे. कारण, या पेन्शनमुळे आपल्या निवृत्तीच्या काळात आर्थिक सुरक्षा मिळते. त्यामुळे भविष्यासाठी आपण सध्याच पेन्शन योजना तयार करण्यास प्रारंभ करावा, जेणेकरून आपल्या निवृत्तीच्या काळात आर्थिक व्यवस्थिततेची जोपासना होऊ शकेल.
