get free ST travel महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळ (एसटी) ही राज्यातील सर्वसामान्य नागरिकांची जीवनवाहिनी आहे. दररोज लाखो प्रवासी एसटी बसने प्रवास करतात, त्यामुळे एसटी बसच्या तिकीट दरांमध्ये होणारा कोणताही बदल हा लाखो लोकांच्या दैनंदिन जीवनावर परिणाम करणारा असतो. अशातच, एसटी महामंडळाने तिकीट दरांमध्ये दहा टक्क्यांची वाढ करण्याचा प्रस्ताव मांडला आहे. या लेखात आपण या प्रस्तावित दरवाढीच्या विविध पैलूंचा सखोल आढावा घेणार आहोत.
एसटी महामंडळाने तिकीट दरवाढीचा निर्णय घेण्यामागे अनेक कारणे आहेत:
वाढत्या इंधन किंमती: गेल्या काही वर्षांत पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमतींमध्ये मोठी वाढ झाली आहे. एसटी बसेस मोठ्या प्रमाणात डिझेलवर चालतात, त्यामुळे इंधन खर्चात लक्षणीय वाढ झाली आहे. देखभाल खर्च: बसेसची नियमित देखभाल, दुरुस्ती आणि सुटे भाग यांचा खर्च देखील वाढला आहे.
हे पण वाचा:
खरीप रब्बी पीक विमा शेतकऱ्यांच्या खात्यात उद्या जमा हेक्टरी मिळणार 24000 हजार रुपये Rabi crop insurance
कर्मचाऱ्यांचे वेतन: महागाई वाढीमुळे कर्मचाऱ्यांच्या वेतनात वाढ करणे आवश्यक झाले आहे. पायाभूत सुविधांचा विकास: नवीन बस स्थानके, बस डेपो आणि इतर पायाभूत सुविधांच्या विकासासाठी मोठा निधी आवश्यक आहे. सेवेची गुणवत्ता: वाढत्या खर्चामुळे सेवेची गुणवत्ता राखणे आव्हानात्मक बनले आहे. दरवाढीतून मिळणारे अतिरिक्त उत्पन्न सेवा सुधारणेसाठी वापरले जाऊ शकते.
या सर्व कारणांमुळे एसटी महामंडळावर आर्थिक ताण येत आहे. त्यामुळे सेवेची गुणवत्ता टिकवून ठेवण्यासाठी ही दरवाढ आवश्यक मानली जात आहे.
प्रस्तावित दरवाढीचे स्वरूप
एसटी महामंडळाने सादर केलेल्या प्रस्तावानुसार:
- सध्याच्या तिकीट दरांमध्ये दहा टक्क्यांची वाढ प्रस्तावित आहे.
- ही वाढ सर्व प्रकारच्या बस सेवांना लागू होईल – साधारण, निमआराम, आरामदायी इत्यादी.
- विद्यार्थी आणि ज्येष्ठ नागरिकांसाठीच्या सवलतीच्या दरांवरही याचा परिणाम होण्याची शक्यता आहे.
मंजुरीची प्रक्रिया
दरवाढीच्या प्रस्तावाला मंजुरी मिळण्यासाठी अनेक टप्पे पार करावे लागणार आहेत:
- एसटी महामंडळाला तिकीट दरवाढीसाठी राज्य परिवहन प्राधिकरणाची परवानगी आवश्यक आहे.
- सध्या आचारसंहिता लागू असल्याने, निवडणूक आयोगाची परवानगी देखील आवश्यक आहे.
- महामंडळाने राज्य परिवहन प्राधिकरणाकडे मंजुरीसाठी प्रस्ताव सादर केला आहे.
- या प्रस्तावाची छाननी केली जाईल आणि त्यानंतर अंतिम निर्णय घेतला जाईल.
प्रवाशांवर होणारा परिणाम
प्रस्तावित दरवाढीचा प्रवाशांवर विविध प्रकारे परिणाम होण्याची शक्यता आहे:
- दैनंदिन खर्चात वाढ: नियमित प्रवास करणाऱ्या लोकांच्या दैनंदिन खर्चात वाढ होईल.
- लांब पल्ल्याच्या प्रवासावर अधिक प्रभाव: विशेषतः लांब पल्ल्याच्या प्रवासासाठी तिकीट दरात लक्षणीय वाढ दिसून येईल.
- विद्यार्थी आणि कामगारवर्गावर प्रभाव: शिक्षण आणि नोकरीसाठी दररोज प्रवास करणाऱ्या विद्यार्थी आणि कामगारवर्गाला या वाढीचा जास्त फटका बसण्याची शक्यता आहे.
- ग्रामीण भागातील प्रवाशांवर परिणाम: ग्रामीण भागात एसटी हे प्रवासाचे मुख्य साधन असल्याने तेथील प्रवाशांना पर्यायी साधने उपलब्ध नसल्याने त्यांच्यावर अधिक आर्थिक बोजा पडू शकतो.
एसटी बस वापराची आकडेवारी
एसटी बस ही महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्था आहे. त्याचे महत्त्व पुढील आकडेवारीवरून स्पष्ट होते:
हे पण वाचा:
जिओ ने लॉंन्च केला नवीन 5G मोबाइल मिळणार फक्त 999 रुपयांमध्ये Jio launches new 5G mobile
- दररोज सुमारे 35 लाख लोक एसटी बसने प्रवास करतात.
- उन्हाळ्याच्या सुट्टीच्या काळात स्थलांतरित होणाऱ्यांची संख्या 13,000 पर्यंत वाढते.
- मुंबई-पुणे मार्गासह राज्यभरातून आणि राज्याबाहेरून प्रवासी एसटीचा वापर करतात.
पर्यायी वाहतूक साधने
दरवाढीमुळे काही प्रवासी पर्यायी वाहतूक साधनांचा विचार करू शकतात:
- रेल्वे: शहरी भागात लोकल ट्रेन आणि लांब पल्ल्यासाठी एक्स्प्रेस ट्रेन उपलब्ध आहेत. परंतु रेल्वे सेवा सर्व भागात उपलब्ध नाही.
- खासगी बस सेवा: काही मार्गांवर खासगी बस कंपन्या सेवा देतात. मात्र त्यांचे दर एसटीपेक्षा जास्त असू शकतात.
- शेअरिंग वाहने: छोट्या अंतरासाठी रिक्षा किंवा टॅक्सी शेअरिंग एक पर्याय असू शकतो.
प्रवाशांसाठी सूचना
दरवाढीचा सामना करण्यासाठी प्रवाशांनी पुढील गोष्टींचा विचार करावा:
- आगाऊ तिकीट बुकिंग: शक्य असल्यास आगाऊ तिकीट काढणे फायदेशीर ठरू शकते.
- पास योजना: नियमित प्रवाशांनी मासिक किंवा त्रैमासिक पास वापरण्याचा विचार करावा. यामुळे एकूण खर्च कमी होऊ शकतो.
- ऑफ-पीक वेळेत प्रवास: गर्दीच्या वेळा टाळून प्रवास केल्यास कमी गर्दीचा फायदा मिळू शकतो.
- समूह प्रवास: शक्य असल्यास सहकारी किंवा मित्रांसोबत समूह प्रवास करून खर्च वाटून घेता येऊ शकतो.
एसटी महामंडळाच्या योजना
दरवाढीसोबतच एसटी महामंडळाने प्रवाशांसाठी काही योजना आखल्या आहेत:
हे पण वाचा:
या राशन कार्ड धारकांना मिळणार दिवाळी पूर्वी 9000 रुपये पहा कोणते नागरिक पात्र ration card holders
- सेवा सुधारणा: वाढीव उत्पन्नातून बसेसची देखभाल आणि नवीन बसेस खरेदी करण्याचे नियोजन आहे.
- डिजिटल तिकीट: ऑनलाइन तिकीट बुकिंग सुविधा वाढवण्याचा प्रयत्न केला जात आहे.
- मार्ग विस्तार: नवीन मार्ग सुरू करून प्रवाशांना अधिक सुविधा देण्याचा विचार आहे.
- स्मार्ट कार्ड: प्रवाशांसाठी स्मार्ट कार्ड योजना सुरू करण्याचा प्रस्ताव आहे.
एसटी बस तिकीट दरवाढ ही प्रवाशांसाठी चिंतेचा विषय असला तरी महामंडळाच्या दृष्टीने ती आवश्यक आहे. वाढत्या खर्चामुळे सेवा सुरळीत ठेवणे आव्हानात्मक बनले आहे. मात्र, दरवाढीचा निर्णय घेताना सर्वसामान्य प्रवाशांच्या हितांचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे.
प्रवाशांनी या बदलांची नोंद घेऊन त्यानुसार आपले प्रवास नियोजन करावे. तसेच, एसटी महामंडळाने देखील प्रवाशांच्या सोयीसाठी विविध उपाययोजना करण्याची गरज आहे. उदाहरणार्थ, पास योजना अधिक आकर्षक करणे, वारंवार प्रवास करणाऱ्यांसाठी सवलती देणे, सेवेची गुणवत्ता वाढवणे इत्यादी.
सार्वजनिक वाहतुकीचे महत्त्व लक्षात घेता, सरकार आणि महामंडळ यांनी प्रवाशांच्या हिताचा विचार करून योग्य निर्णय घ्यावा. तसेच, दरवाढीतून मिळणारे अतिरिक्त उत्पन्न सेवा सुधारणेसाठी कसे वापरले जाईल याचे नियोजन स्पष्टपणे मांडले जावे. यामुळे प्रवाशांना दरवाढीचे औचित्य समजून घेण्यास मदत होईल.
