e-shram card holders असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना मदत करण्याच्या उद्देशाने केंद्र सरकार द्वारा सुरू केलेली महत्त्वाकांक्षी ई-श्रम कार्ड योजना कामगारांना मोठा फायदा देत आहे. या योजनेअंतर्गत, सरकार मागील काही महिन्यांपासून कामगारांना नियमितपणे आर्थिक मदत पुरवत आहे. आता सरकारने या योजनेंतर्गत नविन हप्ता जाहीर करून कामगारांना आणखी मोठा लाभ देण्याचा निर्णय घेतला आहे.
ई-श्रम कार्ड योजनेचा उद्देश स्पष्ट आहे. असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना केंद्र सरकार त्यांच्या नावांची यादी तयार करून त्यांना नियमितपणे आर्थिक मदत देते. याचा फायदा कामगारांना थेटपणे मिळत असून, त्यातून त्यांच्या कुटुंबाचा आर्थिक ताण कमी करण्यास मदत होत आहे.
या योजनेअंतर्गत, पंतप्रधान मोदी यांच्या स्वाक्षरीने जारी केलेला पहिला चेक गेल्या वर्षी 12 ऑगस्टला वाटप करण्यात आला होता. त्यानंतर, काही महिन्यांपूर्वी, दुसरा हप्ता वितरित करण्यात आला. आता, केंद्र सरकारने तिसरा हप्ता जाहीर केला असून, त्यामुळे कामगारांना एकूण ६००० रुपयांचा लाभ मिळणार आहे.
ई-श्रम कार्ड योजनेचे फायदे
ई-श्रम कार्ड योजनेअंतर्गत कामगारांना मिळणाऱ्या फायद्यांची माहिती खालीलप्रमाणे आहे:
- १. आर्थिक मदत: या योजनेंतर्गत कामगारांना वेळोवेळी आर्थिक मदत देण्यात येते. या उपक्रमाअंतर्गत, प्रत्येक कामगारास दरमहा २०००, १०००, ५०० रुपये इतकी मदत मिळत आहे. या वर्षी, सरकारने त्यांच्या खात्यात ६००० रुपये जमा केले आहेत.
- २. मृत्यू भत्ता: एखाद्या कामगाराचा मृत्यू झाल्यास, त्याच्या कुटुंबियांना २००,००० रुपये पर्यंतची आर्थिक मदत मिळू शकते.
- ३. अंशिक अपंगत्व भत्ता: कामगाराचे काही अस्थायी अपंगत्व झाल्यास, त्यास १,००,००० रुपये पर्यंतची आर्थिक मदत मिळू शकते.
- ४. वृद्धत्व भत्ता: जेव्हा कामगार ८० वर्षांचा होतो, तेव्हा त्यास २३,००० रुपये मासिक पेन्शन मिळते.
- ५. डिजिटल प्रमाणपत्र: कामगारांना ई-श्रम कार्ड देण्यात येत असून, तेच एक डिजिटल प्रमाणपत्र म्हणून कार्य करते. या कार्डद्वारे कामगारांना विविध सुविधा प्राप्त होत असतात.
ई-श्रम कार्ड पंजीकरण व लाभ तपासा
ई-श्रम कार्डची नोंदणी करण्यासाठी, कामगारांना त्यांचे आधार कार्ड, पॅन कार्ड, बँक खाते आणि इतर माहिती पुरविणे आवश्यक आहे. नोंदणी प्रक्रिया ऑनलाइन पद्धतीने केली जाते. नोंदणी झाल्यानंतर, कामगारांना एक अनोखे १४ डिजिटांचे क्रमांक दिला जातो ज्याला ई-श्रम कार्ड क्रमांक म्हणतात.
कामगारांना त्यांची नोंदणी झाली आहे की नाही आणि त्यांचे नाव लाभार्थी यादीत आहे की नाही याची खात्री करावयाची असल्यास, ते श्रम आणि रोजगार मंत्रालयाच्या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन ती माहिती पाहू शकतात. तसेच, त्यांना त्यांचे ई-श्रम कार्ड पेमेंट स्टेटस देखील तपासता येते.
लाभार्थी यादीत नाव आढळल्यास, कामगारांना सरकारच्या डीबीटी (थेट लाभ हस्तांतरण) मार्गाने आर्थिक मदत मिळू शकते. त्यासाठी ते प्रामाणिक ई-श्रम कार्ड क्रमांक आणि बँक खाते क्रमांक नोंदवण्याची गरज आहे.
ई-श्रम कार्ड पेमेंट लिस्टमध्ये नाव आढळत नसल्यास, कामगारांना यासंदर्भात श्रम आणि रोजगार मंत्रालयाशी संपर्क साधून माहिती मिळवावी लागेल.
ई-श्रम कार्ड पेमेंट कशी तपासायची
कामगारांना त्यांचे ई-श्रम कार्ड पेमेंट स्टेटस तपासण्याची गरज असल्यास, ते खालील पद्धतीने ते करू शकतात:
१. श्रम आणि रोजगार मंत्रालयाच्या अधिकृत वेबसाइटवर (www.eshram.gov.in) जाणे.
२. होमपेजवरील “ई-श्रम कार्ड पेमेंट लिस्ट चेक” या पर्यायावर क्लिक करा.
३. ई-श्रम कार्ड क्रमांक आणि पासवर्ड प्रविष्ट करा.
४. लॉगिन केल्यावर, पेमेंट लिस्ट दिसेल.
यासाठी कामगारांना ई-श्रम कार्ड क्रमांक आणि पासवर्ड ठेवणे आवश्यक आहे. जर त्यांना ही माहिती उपलब्ध नसेल, तर ते त्यांचे स्थानिक श्रम अधिकारी किंवा रोजगार कार्यालयाशी संपर्क साधू शकतात.
ई-श्रम कार्ड योजना सर्वसामान्य कामगारांसाठी मोठी शेती ठरली आहे. या उपक्रमामुळे उच्चवर्गीय नागरिकांना दरमहा २००० रुपये देखील मिळत आहेत. याचा अर्थ या कामगारांच्या कुटुंबियांना आर्थिक मदत मिळत असल्याने, ते त्यांच्या उपजीविकेसाठी वापरू शकतात.
याव्यतिरिक्त, मृत्यू, अपंगत्व आणि वृद्धत्वासाठीच्या भत्त्यांमुळे देखील त्यांचा सामाजिक व आर्थिक स्तर वाढत आहे. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, कामगारांना केवळ त्यांचे ई-श्रम कार्ड नोंदणी आणि पेमेंट स्टेटस तपासणे आवश्यक आहे. असे करून ते मोफत आर्थिक मदत प्राप्त करू शकतात.
या उपक्रमाचा सर्वाधिक महत्त्वाचा उद्देश हा असंघटित क्षेत्रातील कामगारांना आर्थिक सुरक्षा देण्याचा आहे. सरकार त्यांच्या नावांची मोठ्या प्रमाणात यादी तयार करीत आहे आणि त्यांना नियमितपणे आर्थिक मदत करीत आहे. या उपक्रमाच्या माध्यमातून, सरकार कामगारांच्या सुखसोयी व विकासाकडे दक्षतेने लक्ष देत आहे.