return rains Punjabrao Dakh गेल्या काही दिवसांपासून महाराष्ट्रात परतीच्या पावसाने जोरदार हजेरी लावली आहे. ऑक्टोबर महिन्यात सामान्यतः पावसाचा जोर कमी होतो, परंतु यंदा मात्र वेगळेच चित्र दिसत आहे. राज्यातील अनेक भागांमध्ये ऑक्टोबर हिटचा परिणाम जाणवत असून, त्यामुळे बऱ्याच जिल्ह्यांमध्ये पावसाच्या सरी कोसळताना दिसत आहेत. या अचानक आलेल्या पावसामुळे शेतकऱ्यांच्या चिंतेत भर पडली आहे, कारण अनेक ठिकाणी पिके काढणीच्या टप्प्यात असताना हा पाऊस त्यांच्यासाठी नुकसानकारक ठरत आहे.
सध्याच्या परिस्थितीचे विश्लेषण केल्यास असे दिसते की, राज्यातील बहुतांश भागांमध्ये दिवसा कडक उन्हाचा तडाखा बसत आहे, तर सायंकाळी ढगाळ वातावरण निर्माण होत आहे. या विरोधाभासी हवामानामुळे उकाड्याचे प्रमाण वाढले असून, नागरिकांना त्रास सहन करावा लागत आहे. रात्रीच्या वेळी काही ठिकाणी पाऊस कोसळत असून, आज अनेक जिल्ह्यांमध्ये हलक्या ते मध्यम स्वरूपाच्या पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
या परतीच्या पावसाचे मुख्य कारण म्हणजे अरबी समुद्रात निर्माण झालेला कमी दाबाचा पट्टा. या कमी दाबाच्या पट्ट्यामुळे राज्यात मोठ्या प्रमाणात ढगाळ वातावरण निर्माण झाले आहे. उत्तर भारतातून महाराष्ट्राकडे सरकत आलेला हा परतीचा पाऊस सध्या नंदुरबार जिल्ह्यात अडकल्याचे दिसत आहे. या पावसाचा सर्वाधिक फटका शेतकऱ्यांना बसत आहे. विशेषतः सोयाबीन आणि कापूस या पिकांची काढणी सुरू असताना या पावसाने अनेक शेतकऱ्यांचे पिक मातीमोल केले आहे.
हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, पुढील चार दिवस म्हणजेच 13 ऑक्टोबरपर्यंत पावसाचा जोर कायम राहण्याची शक्यता आहे. या काळात खानदेश, मराठवाडा, नाशिक, अहमदनगर, पुणे, सातारा, सांगली, कोल्हापूर, सोलापूर यांसह एकूण 18 जिल्ह्यांमध्ये पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या परिस्थितीमुळे शेतकऱ्यांना आपल्या पिकांची काळजी घेणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरणार आहे.
पुणे शहरात गेल्या काही दिवसांपासून विचित्र हवामान अनुभवायला मिळत आहे. दुपारी कडक उन्हाचा तडाखा असतो, तर संध्याकाळी अचानक पावसाचे वातावरण निर्माण होते. विजांच्या कडकडाटासह शहर परिसरात पावसाच्या सरी कोसळताना दिसत आहेत. हे चंचल वातावरण नागरिकांसाठी त्रासदायक ठरत आहे, कारण दिवसभरात अनेकदा हवामानात बदल होत असल्याने त्यांच्या दैनंदिन जीवनावर परिणाम होत आहे.
मध्य महाराष्ट्रातही तुरळक ठिकाणी वादळी वारे आणि पावसाच्या सरी अनुभवायला मिळत आहेत. कोकण विभागातही मध्यम स्वरूपाचा पाऊस पडत असून, विदर्भातील बुलढाणा शहरात देखील पावसाने चांगलीच हजेरी लावली आहे. या सर्व परिस्थितीमुळे राज्यातील शेतीवर मोठा परिणाम होत आहे.
हे पण वाचा:
परतीचा पाऊस लांबणीवर 24 तासात या जिल्ह्यामध्ये होणार मुसळधार पाऊस पंजाबराव डख Heavy rain occur
शेतकऱ्यांसाठी हा काळ अत्यंत नाजूक आहे. अनेक पिके काढणीच्या टप्प्यात असताना हा अचानक आलेला पाऊस त्यांच्या पिकांसाठी धोकादायक ठरू शकतो. विशेषतः सोयाबीन आणि कापूस या पिकांवर या पावसाचा विपरीत परिणाम होत आहे. काढणीला तयार असलेले पीक पावसामुळे खराब होण्याची भीती शेतकऱ्यांना सतावत आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी पुढील काही दिवस सतर्क राहून आपल्या पिकांची योग्य ती काळजी घेणे आवश्यक आहे.
हवामान विभागाने दिलेल्या सूचनांनुसार, शेतकऱ्यांनी आपली शेतीची कामे लवकरात लवकर पूर्ण करून घ्यावीत. जी पिके काढणीला तयार आहेत, त्यांची काढणी शक्य तितक्या लवकर करावी आणि सुरक्षित ठिकाणी साठवणूक करावी. ज्या पिकांना अजून काही दिवस लागणार आहेत, त्यांच्यासाठी योग्य ती खबरदारी घ्यावी, जेणेकरून पावसापासून त्यांचे संरक्षण होईल.
या परिस्थितीत शेतकऱ्यांसोबतच सर्वसामान्य नागरिकांनीही काही सावधगिरी बाळगणे गरजेचे आहे. वादळी वारे आणि विजांच्या कडकडाटासह येणाऱ्या पावसामुळे अपघात होण्याची शक्यता असते. त्यामुळे शक्यतो घराबाहेर पडणे टाळावे आणि अत्यावश्यक असल्यासच बाहेर जावे. रस्त्यावर वाहन चालवताना विशेष काळजी घ्यावी, कारण ओल्या रस्त्यांमुळे वाहन घसरण्याची शक्यता असते.
शहरी भागांमध्ये पावसामुळे पाणी साचून राहण्याची समस्या निर्माण होऊ शकते. यामुळे डासांची उत्पत्ती वाढून विविध आजारांचा प्रादुर्भाव होण्याची शक्यता असते. नागरिकांनी आपल्या परिसरात पाणी साचून राहणार नाही याची काळजी घ्यावी आणि स्वच्छतेकडे विशेष लक्ष द्यावे. तसेच पावसाळी आजारांपासून बचाव करण्यासाठी आवश्यक ती काळजी घ्यावी.
या परतीच्या पावसामुळे शेतकऱ्यांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत असल्याने, शासनाने त्यांच्या मदतीसाठी योग्य ती पावले उचलणे आवश्यक आहे. पिकांच्या नुकसानीचे सर्वेक्षण करून त्यानुसार नुकसान भरपाई देणे, कर्जमाफी किंवा कर्जपुनर्गठन यासारख्या उपायांची अंमलबजावणी करणे गरजेचे आहे. तसेच भविष्यात अशा परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण देणे, पीक विमा योजनांची व्याप्ती वाढवणे यासारख्या दीर्घकालीन उपायांचाही विचार करणे आवश्यक आहे.
या पावसामुळे काही ठिकाणी पाणीसाठ्यात वाढ होत असली, तरी त्याचा दुष्परिणाम म्हणून पुराची परिस्थिती निर्माण होण्याची शक्यताही नाकारता येत नाही. त्यामुळे नदीकाठच्या गावांमधील नागरिकांनी सतर्क राहणे गरजेचे आहे. स्थानिक प्रशासनाने अशा संभाव्य परिस्थितीसाठी आधीपासूनच तयारी ठेवावी, जेणेकरून कोणतीही आपत्कालीन परिस्थिती उद्भवल्यास त्वरित कारवाई करता येईल.
एकंदरीत, महाराष्ट्रातील सध्याचे हवामान अनिश्चित आणि अस्थिर आहे. परतीच्या पावसाने निर्माण केलेल्या या परिस्थितीमुळे शेतकरी वर्गासह सर्वसामान्य नागरिकांनाही अनेक समस्यांना तोंड द्यावे लागत आहे. अशा वेळी सर्वांनीच सतर्क राहून योग्य ती खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. शासन, प्रशासन आणि नागरिक यांनी एकत्रितपणे प्रयत्न केल्यास या परिस्थितीतून मार्ग काढणे शक्य होईल.